خواب چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟

خواب مقوله‌ای جذاب است که بسیاری از ما علاقه داریم بدانیم چگونه به خواب می‌رویم و در حین آن چه اتفاقاتی می‌افتد یا اصلا چگونه رویا می‌بینیم و انبوهی از مسائل دیگر که می‌خواهیم درباره ی‌ آن بدانیم.

هنگام خواب اتفاقات زیادی در حال رخ دادن است و ما به فراتر از حالت هشیاری سفر می‌کنیم.

دراین مقاله می‌خواهیم پیرامون خواب صحبت کنیم و بدانیم  چیست و چگونه اتفاق می‌افتد.

انسان‌ها در طی 24 ساعت شبانه روز به ساعاتی برای خوابیدن احتیاج دارند و این ساعات بیشترین زمان را در طی شبانه روز به خود اختصاص می‌دهد. هر فرد تقریبا یک سوم از کل زندگی خود را در خواب می‌گذراند.

خواب یعنی...

" حالتی است که مغز آن‌را به طور فعال ایجاد می‌کند و با کاهش پاسخ به محرک‌ها تشخیص داده می‌شود. "

تفاوت خواب با اغما

خواب و اغما در مقابل هم هستند. اغما دوره ی طولانی ناهشیاری است که آسیب سر، سکته مغزی، یا بیماری آن‌را ایجاد می‌کند. فردی که در حالت اغماست، سطح پایین فعالیت مغز را دارد و به محرک ها یا پاسخی نمی‌دهد یا پاسخ اندکی می‌دهد اما فردی که در خواب است ناهشیار نیست.

چرا خواب مهم است؟

تقریبا هرکسی می‌داند که خواب آشفته دارای آثار سوء عمیق و فوری بر سلامت روانی، شناختی و حتی جسمانی است. با این حال اهمیت واقعی و طولانی مدت خواب مطلوب برای سلامت عمومی بدن هنوز کاملا شناخته شده نیست. این بسیار مهم است که بدانیم خواب تنها یک نیاز فیزیولوژیکی نیست بلکه برای پردازش عاطفی و یکپارچگی ما لازم است و نقشی بیش از یک نقش ساده منفعل یا آرامش بخش دارد.

 کمبود خواب می‌تواند منجر به اضطراب، افسردگی، کاهش عملکرد سیستم ایمنی، افزایش وزن، بیماری‌های قلبی، دیابت و سرطان شود. تحقیقاتی که اخیرا در مدل‌های حیوانی انجام شده نشان می‌دهد که بیدار بودن به مدت طولانی موجب فعال شدن استرس سلولی به ویژه در سلول‌های عصبی می‌شود بنابر این افراط در بیدار ماندن صرفا کمبود خواب نیست بلکه فاکتوری بالقوه زیانبار است.

افسانه‌هایی درباره خواب

 خواب ناشی از دارو  با کیفیت است

دارو در چرخه‎‌ی خواب تداخل ایجاد می‌کند و خواب با کیفیت مرحله REM را به شدت کاهش می‌دهد.

 با افزایش سن نیاز به خواب نداریم

خواب از جمله نیازهایی است که ما در هر سنی برای سلامت فیزیولوژیکی و عاطفی به آن نیاز داریم. افزایش سن تنها به طور چشمگیری بر روی کیفیت آن اثر گذار است.

 باید به محض اینکه سرمان را روی بالش می‌گذاریم به خواب برویم

خوابیدن هم مثل هر موضوع دیگری داری فرآیند و مراحلی است که باید چه در بیداری و چه هنگام خواب به آن توجه کنیم تا راحت‌تر آن را طی کنیم.

خواب بیشتر احساس فقدان آن را در بدن را رفع می‌کند

در مواقعی که کمتر از همیشه می‌خوابید به خود قول می‌دهید در اولین فرصت این کسری را جبران کنید درحالی که وقتی برای جبران کم خوابی ساعات بیشتری را می‌خوابید نه تنها این کمبود برطرف نمی‌شود بلکه ریتم خواب و بیداری شما به هم می‌ریزد و خستگی و کسلی بیشتری را حس می‌کنید.

بعضی از افراد فقط به 4 ساعت خواب احتیاج دارند

لازم است بدانید تحقیقات ثابت کرده‌اند که حداقل 90 درصد از بزرگسالان، به 7 الی 8 ساعت خواب خوب در طول شب نیاز دارند. این زمان با توجه به سن دچار تغییراتی خواهد شد.

در خواب چه می‌گذرد؟؟

جالب است بدانید بدن انسان به صورت خود انگیخته ریتم شبانه روزی خود را تولید می‌کند.

 مغز به صورت دوره‌ای خودش را روشن و خاموش می‌کند. خواب‌آلودگی یک عمل ارادی یا اختیاری نیست. ما مکانیزم‌های زیستی‌ داریم که حتی اگر ما قصد انجام کار دیگری را داشته باشیم ما را برای خوابیدن و بیدار شدن در زمان‌های خاص آماده می‌کنند.

مراحل و چرخه‌ی‌ خواب

دو مرحله کلی به نام NONEREM و REM وجود دارد.

NREM /بدون حرکات سریع چشم

دارای 4 مرحله است.

قبل از خوابیدن در حالت بیداری هستیم و امواج مغزی ما بتا است که تمرکز و منطق را کنترل می‌کند. برای اینکه وارد مراحل دیگر شویم مغز ما باید بتواند امواج بتا را به آلفا تبدیل کند. امواج آلفا اندکی قبل از خوابیدن در حالت آرامش به وجود می‌آیند و القا ‌کننده آرامش هستند. افرادی که در به خواب رفتن مشکل دارند نمی‌توانند بتا را به آلفا تبدیل کنند.

مرحله 1

به آن خواب سبک گفته می‌شود. در این مرحله خواب تازه شروع شده است. و بدن با کاهش سرعت ضربان قلب، تنفس‌ نامنظم، شل شدن عضلات بدن، فعال شدن نوعی رفلکس ماهیچه‌ای به نام پرش خواب مواجه می‌شود.

 امواج مغزی در این مرحله تتا نام دارد که متعادل‌کننده 3 امواج (آلفا، بتا،دلتا) است.

مرحله 2

تقريبا 20 دقيقه طول مي‌كشد. مغز شروع به توليد امواج سريع و منظمي مي‌كند كه به مجموعه‌هاي K و دوك هاي خواب معروفند. در این مرحله با کاهش بیشتر دمای بدن و ضربان قلب روبرو می‌شویم. خواب در اين مرحله سبك است و فرد به راحتي بيدار مي‌شود.

مرحله3و 4

این دو مرحله با فاصله بسیار کم اتفاق می‌افتند. به این مراحل، خواب موج آهسته گفته می‌شود. در این مرحله ما به خواب عمیق فرو می‌رویم و با کاهش سرعت ضربان قلب، تنفس و فعالیت مغز روبرو می‌شویم. امواج مغزی در این قسمت دلتا است که به عمیق شدن آن کمک می‌کند.

بیدار شدن در این مرحله بسیار دشوار است. و با اختلال در موقعیت سنجی و فراموشی نسبت به رویداد‌های حین بیداری همراه است. وحشت زدگی و راه رفتن حین خواب در این مرحله رخ می‌دهد.

 REM/ همراه با حرکات سریع چشم

جذاب‌ترین و ناشناخته‌ترین مرحله، خواب REM است که به آن خواب متناقض گفته می‌شود.

علت اینکه به این مرحله خواب متناقض گفته می‌شود این است که الگوی فعالیت مغزی و فیزیولوژیک بدن به جز قوام عضلانی کاملا شبیه بیداری است. ما در خواب آرام هستیم اما اعضای بدنمان مانند بیداری در حال فعالیت است.

امواج مغزی در این مرحله بتا و تتا است.

خواب دیدی خیر باشه!

چرخه‌های خواب‌ دارای زمان‌بندی هستند و به ترتیب رخ می‌دهند. وقتی به خواب می‌روید، با مرحله 1 شروع می‌کنید؛ آهسته مراحل 2 ، 3 و 4 را به ترتیب طی می‌کنید. بعد از تقريبا يك ساعت، مرحله REM را آغاز مي‌كنيد. اين توالي تكرار مي‌شود، به طوري كه هر چرخه تقريبا 90 دقيقه دوام دارد. مرحله REM ابتدا 5 الي 10 دقيقه طول مي‌كشد و هربار طولاني تر مي‌شود. عمده ی رویاهایی که می‌بینیم در این مرحله اتفاق می‌افتد. و اگر در این مرحله از خواب بیدار شویم رویایمان را به یاد می‌آوریم. در مراحل NREM هم رویا دیده می‌شود اما کمتر آن‌را به خاطر می‌آوریم.

بدن ما ذاتا دارای تعادل است. اما متاسفانه ما انسان‌ها با سبک زندگی‌های پرخطر تعادل آن‌را برهم زده و خود را دچار انواع بیماری‌ها و مشکلات می‌کنیم. ناتوانی در خوابیدن یکی از مهم‌ترین نشانه‌های عدم تعادل ما است.

ناتوانی در خوابیدن به دنبال خود ناتوانی در خواب با کیفیت و به موقع بیدار شدن را دارد که درنتیجه باعث به هم‌ریختگی چرخه‌ی زندگی ما می‌شود و زندگی سالم را تبدیل به رویا می‌کند. برای اینکه بتوانیم به خود کمک کنیم بهتر است از افرادی که در این زمینه تخصص دارند کمک بگیریم. کلینیک راهیار دوره‌ای را طراحی کرده است تا شما به کمک متخصصین این کار را انجام دهید.

ورکشاپ سحرخیزی به شما کمک می‌کند تا در کنار متخصصین روان شناسی و طب سنتی به همراه پشتیبانی یک تیم حرفه ای ساده‌تر از آن‌چه فکر می‌کنید ریتم شبانه روزی خود را اصلاح کنید. و به رویا های خود نزدیک تر شوید.

منابع

منبع1 / منبع 2