چرا همیشه جذب آدم‌های اشتباه می‌شوم؟ تحلیلی روان‌شناختی از چرخه جذب، افکار خودکار و راه‌های رهایی از روابط تکراری

شاید برایت آشنا باشد: هر بار رابطه‌ای جدید را شروع می‌کنی با این امید که «این‌بار فرق دارد»، اما چند ماه بعد همان الگوها، همان زخم‌ها و همان ناامیدی‌ها تکرار می‌شوند.
چرا این اتفاق می‌افتد؟ چرا برخی افراد همیشه جذب مردان یا زنانی می‌شوند که خودخواه، بی‌توجه، کنترل‌گر یا سرد هستند؟

پاسخ در یک جمله‌ی ساده خلاصه می‌شود اما درک عمیقی پشتش نهفته است:

ما جذب کسانی می‌شویم که با زخم‌های درونی‌مان آشنا هستند، نه الزاماً با نیازهای واقعی‌مان.

ریشه‌های ناخودآگاه جذب افراد اشتباه

1. طرحواره‌های دوران کودکی

طرحواره‌ها (Schema) باورهای عمیق و ناهوشیاری هستند که از دوران کودکی در ذهن ما شکل می‌گیرند. مثلاً دختری که در کودکی پدری بی‌توجه یا سرد داشته، در بزرگسالی ممکن است ناخودآگاه جذب مردانی شود که همان الگو را تکرار می‌کنند — چون ذهن او با «عشقِ همراه با بی‌توجهی» احساس آشنایی می‌کند.
در واقع، ذهن ما به دنبال آشنا بودن است نه لزوماً سالم بودن.

2. افکار خودکار منفی

در مدل CBT، باورهایی مانند:

• «اگر او را تغییر دهم یعنی من ارزشمندم.»

• «من باید بیشتر تلاش کنم تا او دوستم داشته باشد.»

• «آدم خوب‌ها هیجان ندارند، عشق واقعی یعنی درد.»
  باعث می‌شود فرد در رابطه‌های ناسالم بماند یا دوباره همان نوع شریک را انتخاب کند.

3. تله‌ی عاطفی (Emotional Trap)

افرادی که دچار تله‌های عاطفی‌اند، اغلب عشق را با نجات دادن اشتباه می‌گیرند. آنها تصور می‌کنند اگر بتوانند کسی را نجات دهند یا تغییر دهند، عشق واقعی را تجربه خواهند کرد. این تفکر، یکی از رایج‌ترین دلایل ماندن در روابط ناسالم است.

تجربه‌ی یک مراجعه‌کننده (واقعی‌سازی مفهوم)

«سحر» ۳۴ ساله، در جلسات مشاوره‌اش می‌گفت:

«همیشه جذب مردهایی می‌شم که در ابتدا خیلی جذابن، اما کم‌کم سرد می‌شن، فاصله می‌گیرن و من هر بار بیشتر تلاش می‌کنم. انگار باید ثابت کنم که ارزش دوست داشتن دارم.»

در تحلیل شناختی–رفتاری متوجه شدیم که سحر باور پنهانی دارد:

«من باید سختی بکشم تا عشق واقعی رو تجربه کنم.»

وقتی این باور شناسایی شد، توانست با کار درمانی یاد بگیرد که عشق واقعی نیاز به اثبات ندارد و انتخاب سالم‌تر ممکن است.

از دیدگاه CBT: چگونه چرخه جذب را بشکنیم؟

1. شناسایی افکار خودکار

هر بار که به کسی جذب می‌شوی، قبل از آن‌که رابطه‌ای شروع شود، از خودت بپرس:

• چه چیزی در او برایم جذاب است؟

• این حس برایم آشناست یا جدید؟

• آیا این حس هیجان از عشق می‌آید یا از ترس تکرار الگوهای قبلی؟

نوشتن پاسخ‌ها در دفترچه‌ای مخصوص، آگاهی تو را بالا می‌برد.

2. بازسازی شناختی (Cognitive Restructuring)

وقتی افکار ناسالم را شناسایی کردی، آن‌ها را به جملات سالم‌تر تغییر بده:

• ❌ «من باید او را نجات دهم»
  ✅ «من مسئول نجات هیچ‌کس نیستم، فقط می‌توانم همراه باشم.»

• ❌ «اگر بی‌تفاوت است یعنی باید بیشتر تلاش کنم»
  ✅ «بی‌تفاوتی نشانه بی‌علاقگی است، نه امتحانی برای عشق من.»

3. آگاهی از چرخه‌ی جذب (Attraction Cycle)

چرخه معمول این است:
آغاز → هیجان شدید → نادیده گرفتن نشانه‌های هشدار → ناامیدی → فاصله → بازگشت به همان نوع رابطه

با آگاهی از این چرخه می‌توانی در مرحله‌ی دوم متوقف شوی و تصمیمی متفاوت بگیری.

تمرین عملی برای خودآگاهی عاطفی

تمرین "آینه‌ی رابطه"
در یک صفحه بنویس:

1. سه ویژگی مشترک پارتنرهای قبلی‌ام چه بوده؟

2. در هر رابطه چه احساسی تکرار شده؟ (مثلاً ترس، اضطراب، بی‌ارزشی، تلاش زیاد...)

3. این احساس را برای اولین‌بار در زندگی‌ام کجا تجربه کرده‌ام؟ (مثلاً در کودکی با پدر، مادر یا مراقبم)

این تمرین، ریشه‌ی ناخودآگاه جذب افراد اشتباه را برایت روشن می‌کند و اولین گام برای تغییر است.

چگونه انتخاب سالم‌تری داشته باشیم؟

• خودآگاهی پیش از ارتباط: تا زمانی که ندانی از رابطه چه می‌خواهی، دیگران برایت تعیین می‌کنند چه چیزی را باید بخواهی.

• درمان شناختی یا طرحواره‌درمانی: برای شناسایی زخم‌های قدیمی و بازسازی الگوهای عشق.

• تمرین تنهایی سالم: گاهی باید مدتی تنها بود تا بتوان دوباره سالم‌تر عاشق شد.

ضمنا مطالعه ی این مقاله رو هم بهتون توصیه می کنم:  ۵ اصل مهم که قبل از ورود به رابطه عاطفی باید بدانید

نتیجه‌گیری

اگر همیشه جذب افراد اشتباه می‌شوی، این ضعف تو نیست — این صدای زخم‌های کهنه‌ات است که هنوز به آشنایی قدیمی واکنش نشان می‌دهد.
با آگاهی، خودشناسی و کمک حرفه‌ای می‌توانی این چرخه را بشکنی و عشقی سالم‌تر، آرام‌تر و متعادل‌تر را تجربه کنی.

راه‌های ارتباطی با «راهيار»

برای دریافت مشاوره تخصصی در زمینه‌ی روابط عاطفی و درمان شناختی‌رفتاری (CBT)
به وب‌سایت ما مراجعه کنید:
🌐 www.raahyar.com
📱 اینستاگرام: @raahyarclinic