تحلیل روان‌شناسی فیلم «Lovable» (2024)؛ سفری درونی به اعماق زخم‌های ماریا

فیلم دوست داشتنی یا LOVABLE به جرآت یکی از فیلم هایی هست که باید توی لیست مشاوران برای «فیلم درمانی» و دادن آگاهی پیش از ازدواج به مراجعین معرفی بشه. لطفا اگه در مسیر ازدواج هستید، یا ازدواج کردید و احساس می کنید گیر افتادید توی یک چرخه ی تکراری، آب دستتون هست زمین بذارید و این فیلم رو ببینید و تحلیلش رو بخونید. مطمئن باشید بعد از دیدنش اون رو به خیلی از اطرافیانتون پیشنهاد می دید. بریم سراغ تحلیل و بررسی مختصر این فیلم:

ببینم، تا حالا شده وسط یه زندگی شلوغ و پر از مسئولیت، حس کنی داری کم‌کم خودتو گم می‌کنی؟ فیلم نروژی «Lovable» ساختهٔ لیلیا اینگولفسدوتیر در سال ۲۰۲۴  قصه‌ی زنی رو روایت می‌کنه که به ظاهر زندگی‌اش رو کنترل می‌کنه، مادره، همسره، و تلاش می‌کنه همیشه “خوب” باشه… اما در درونش چیزی در حال فروپاشیه. اضطراب، ترس از طرد شدن، فشارهای اجتماعی و خستگی روانی. کسی که فکر می کنه گم شده! اما در واقع خودش خودش رو گم کرده و در فرایند زلزله ای که در روابطش با همسرش به وجود میاد، یک واقعیت مهم رو کشف می کنه!

شخصیت ماریا؛ زنی در آستانه فروپاشی

ماریا زنی است که همیشه تلاش کرده تا همه چیز را تحت کنترل داشته باشد؛ مادر خوب، همسر وفادار و کارمند نمونه. اما این تلاش‌ها به مرور او را از خود واقعی‌اش دور کرده و باعث شده تا احساس خشم، اضطراب و بی‌ارزشی درونش شکل بگیرد. او به تدریج متوجه می‌شه که این احساسات ریشه در کودکی‌اش دارند؛ زمانی که نیازهای عاطفی‌اش نادیده گرفته شده و یاد گرفته بود برای دوست‌داشتنی بودن، باید همیشه کامل و بی‌نقص و قدرتمند باشد.

آسیب‌های روانی ماریا؛ زخم‌هایی از گذشته

ماریا در طول فیلم با آسیب‌های روانی متعددی مواجه است:

• ترس از طرد شدن: او همیشه نگران است که مبادا دیگران او را ترک کنند، بنابراین سعی می‌کند همیشه کامل و بی‌نقص باشد.

• فقدان مرزهای شخصی: ماریا به سختی می‌تواند «نه» بگوید و نیازهای خودش را بیان کند، چون می‌ترسد که دیگران او را دوست نداشته باشند.

• عزت نفس پایین: او ارزشمندی خود را وابسته به تأیید دیگران می‌داند و وقتی این تأیید را دریافت نمی‌کند، احساس بی‌ارزشی می‌کند.

این موارد نشون می ده که هم ماریا با طرحواره های متعددی دست و پنجه نرم می کنه و هم از نظر شخصیتی آسیب های مختلفی خورده. بریم که بعضی از این طرحواره ها رو باهم بررسی کنیم:

طرحواره طرد/رهاشدگی (Abandonment)

🔹‌ احساس بنیادی: اگر خوب نباشم، دوست‌داشتنی نیستم و همه ترکم می‌کنند.

• او به‌شدت تلاش می‌کند که همه چیز را سر جای خودش نگه دارد و مبادا کسی از زندگی‌اش برود. همسر، فرزند، مادر، همه برایش اهمیت دارند، اما نه از جایگاه عشق متقابل، بلکه از ترس از دست دادن. این طرحواره باعث شده مدام نگران طرد شدن یا تنها ماندن باشد.

 طرحواره ایثار افراطی (Self-Sacrifice)

• 🔹 من نباید به نیازهای خودم فکر کنم؛ باید همیشه در خدمت دیگران باشم.

او به شکل بیمارگونه‌ای همیشه نیازهای دیگران را به خودش ترجیح می‌دهد. احساس گناه شدیدی دارد وقتی بخواهد فقط برای خودش کاری کند.در واقع او «خودش» را فراموش کرده برای اینکه مادر، همسر، دختر خوبی باشد.

طرحواره معیارهای سرسختانه (Unrelenting Standards)

🔹 باید کامل باشم، باید همه‌چیز درست پیش بره، وگرنه شکست خوردم.

این طرحواره باعث می‌شود که هیچ‌وقت از خودش راضی نباشد. او مدام در حال کنترل، انجام کارهای بی‌نقص، و تلاش برای حفظ ظاهر خانواده است، حتی وقتی درونش فرو ریخته.

طرحواره نقص/شرم (Defectiveness/Shame)

🔹 من در درونم چیزی کم دارم؛ اگر مردم بفهمند واقعاً کی هستم، دوستم نخواهند داشت.

او پشت چهره‌ای مهربان و خوش‌رو، حس بی‌ارزشی زیادی دارد. نمی‌تواند احساسات واقعی‌اش را نشان بدهد، چون از قضاوت شدن یا ترک شدن می‌ترسد.

همین باعث می‌شود به نقاب «دوست‌داشتنی بودن» پناه ببرد.

طرحواره وابستگی/بی‌کفایتی (Dependence/Incompetence)

🔹 من بدون دیگران نمی‌تونم از پس زندگی بربیام.

او نمی‌تواند تصمیماتی برای خودش بگیرد، یا به خودش اجازه‌ی آزادی بدهد. حتی در لحظاتی که به تغییر نیاز دارد، از وابستگی‌اش به دیگران نمی‌تواند عبور کند. نیاز دارد کسی او را تأیید کند یا به او بگوید «تو کافی هستی».

همین طرحواره ها کافیه کسی رو از پا بندازه و زندگیش رو با مشکل مواجه کنه در حالی که فکر می کنه مشکل دیگران هستند. 

همچنین ما در ماریا ویژگی های شخصیت وابسته Dependent Personality Features و شخصیت اجتنابی Avoidant Personality Disorder و حتی شخصیت مرزی Borderline Personality Disorder رو هم می بینیم. این ها در هر فردی باشه زندگی و ازدواجش رو به شدت به خطر می ندازه و باید هرچه سریعتر برای درمان اقدام کنه.

روند درمانی ماریا؛ بازسازی خود

در طول فیلم، ماریا با کمک تراپیستش شروع به بازسازی خود می‌کند. درمانگر اول از همه مقاومت درمانی ماریا رو می شکنه و این باور که بدون همسر هم می شه درمان رو ادامه داد. لازم به ذکره خیلی از زوج ها به این جهت به درمانگر مراجعه نمی کنند چون فکر می کنند باید حتما یا دونفری به تراپیست مراجعه کنند یا اصلا فایده نداره (خطای فکری صفر و صدی) در حالی که این فیلم به خوبی نشون می ده حتی رفتن یکی از زوج ها هم می تونه برای درمان مفید باشه.

و اما چطور ماریا درمان شد؟

1. خودآگاهی: او متوجه می‌شود که بسیاری از رفتارهایش ریشه در ترس‌ها و باورهای نادرست گذشته دارد. ماریا با کمک مشاورش گذشته ی خودش رو واکاوی می کنه. در صحنه ای که به دیدن مادرش می ره متوجه می شه چه الگوی غلطی از کودکی در تربیت ماریا و شکل گرفتن باورها و حسش غالب بوده. متوجه سرزنشگر بودن والدش می شه و می فهمه که این والد سرزنشگر رو درونی کرده و داره به همسر و فرزندانش هم منتقل می کنه. پس اینجا آشنایی و شفای کودک درون در ماریا نقش مهمی رو بازی می کنه. 

احتمالا خوندن مقاله ی « whiplash، روایتی از حاکمیت سیاه والد سرزنشگر» برای شناخت والد سرزنشگر و تاثیر مهمش بر روان براتون مفید و جالب باشه.

1. پذیرش نوازش: ماریا یاد می‌گیرد که نوازش رو قبول کنه. همون طور که در قسمت های مختلف فیلم دیدید، ماریا نوازش رو نمی پذیره در حالی که به شدت نیاز داره و محبت رو با وابستگی گدایی می کنه. به این مسآله می گیم «مهرطلبی». در حالی که مهرطلبی یا گدایی محبت با پذیرفتن نوازش کاملا از بین می ره. در قسمتی که تونست نوازش رو از سمت درمانگرش بپذیره و روی مبل دراز کشید تا کمی استراحت به همراه توجه رو دریافت کنه، این مسآله کاملا مشهود بود. 

2. بازسازی عزت نفس: او شروع به پذیرش خود واقعی‌اش می‌کند و می‌فهمد که برای دوست‌داشتنی بودن، نیازی به کامل بودن ندارد. این قسمت با صحبت با کودک درونش انجام شد. در سکانس های آخر زمانی که با آینه رو به رو شد و شروع به گفتگو با خودش کرد. این قسمت اوج این فیلم بود و به شدت تاثیرگزار. ماریا بالاخره تونست بعد از مدت ها با خودش در آینه رو به رو بشه. خودش رو بپذیره و به خودش بگه که تو «دوست داشتنی» هستی. و از همینجا بازسازی عزت نفس شروع می شه و فرد هم در چشم دیگران شروع به اوج گرفتن می کنه. 

راستی! اگه می خوای بیشتر با تحلیل این فیلم آشنا بشی و عمیق تر بهش بپردازی، ویدیوی پایین رو ببین.

نتیجه‌گیری

فیلم «Lovable» سفری درونی به اعماق روان انسان است؛ داستان زنی که با مواجهه با زخم‌های گذشته‌اش، تلاش می‌کند خود واقعی‌اش را دوباره پیدا کند. این فیلم به زیبایی نشان می‌دهد که برای داشتن روابط سالم و رضایت‌بخش، ابتدا باید با خودمان آشتی کنیم و زخم‌های قدیمی‌مان را درمان کنیم.

تمرین‌های پیشنهادی برای شما

1. نوشتن خاطرات: هر روز چند دقیقه وقت بگذارید و احساسات و افکارتان را بنویسید. این کار به شما کمک می‌کند تا با خودتان بیشتر آشنا شوید.

2. تمرین «نه» گفتن: سعی کنید در موقعیت‌هایی که نمی‌خواهید کاری را انجام دهید، با احترام «نه» بگویید و احساس گناه نکنید.

3. تمرین آینه: هر روز جلوی آینه بایستید و به خودتان بگویید: «من همینی که هستم، دوست‌داشتنی‌ام.»

4. آموزش و درمان: به شدت پیشنهاد می کنم دوره ی «خودشناسی مقدماتی: کودک درون» رو بگذرونید تا با زوایای پنهان خودتون کاملتر آشنا بشید.

🌐 سایت ما: www.raahyar.com
📷 اینستاگرام: www.instagram.com/raahyarclinic
📺 یوتیوب: www.youtube.com/@raahyar