اختلال نقص توجه و تمرکز (ADD) چیست؟
اصطلاح ADD مخفف (Attention Deficit Disorder) اختلال در توجه، بدون بیش فعالی، یکی از گسترده‌ترین اختلال‌های رفتاری میان افراد می‌باشد. ADD یا اختلال نقص توجه و تمرکز، به اختلالی گفته می‌شود. که در آن مشکل بی توجهی به صورت رفتارهایی مانند حواس پرتی در انجام دادن وظایف، نبود پشتکار، نداشتن تمرکز و نداشتن نظم بروز می کند. و علت این نارسایی لج کردن یا نفهمیدن نیست.
نداشتن توجه و تمرکز به صورت ناتوانی در انجام دادن تکلیف به صورت مستمر و مدام، سخت بودن حفظ تداوم در توجه و نداشتن نظم بروز می کند.
ژن ها نقش مهمی در ابتلای فرد به (ADD) ایفا می کنند. همچنین بسیاری از عوامل دیگر از جمله عوامل اجتماعی و محیطی نیز در این امر دخیل هستند.
اگر در کودکی تشخیص اختلال بیش فعالی را داشته اید در بزرگسالی ممکن است علایمی از نقص تمرکز را داشته باشید. اما اگر در کودکی دچار این اختلال نبوده اید به این معنا نیست که در بزرگسالی نیز نقص تمرکز رخ ندهد.
در حقیقت بزرگسالان مبتلا به این اختلال قادر به تمرکز کردن بر فعالیت های مورد علاقه شان هستند اما اگر آن فعالیت تکراری و یا کسل کننده باشد قابلیت حفظ تمرکز خود را ازدست می دهد.
روی دیگر سکه این است که فرد مبتلا به اختلال نقص توجه در فعالیت های لذت بخش و دلخواهش دچار علایمی به نام هایپر فوکوس می شود. یعنی چنان غرق در آن فعالیت می شود که متوجه اطرافیانش نیست و تغییر کردن از آن عمل به عمل دیگر برایش سخت می شود.
فقدان توجه و تمرکز دارای 9 ملاک تشخیصی است که برای تشخیص قطعی توسط روانشناس یا درمانگر کافی است که افراد زیر 18 سال شش نشانه و افراد بالای 18 سال پنج نشانه از این ملاک ها را داشته باشند:
- توجه ضعیف به جزئیات و توجه انتخابی به مسائل.
- مشکل در توجه دائمی و مستمر( در انجام فعالیت ها زود حوصله شان سر می رود وخسته می شوند).
- حواس پرت هستند: محرک های محیطی به شدت روی آنها اثر می گذارد و توجه شان به سمت محرک های محیطی می رود.
- پیروی از دستورالعمل های آموزشی برایشان سخت است.
- کارهای فرد دارای نقص توجه سازمان بندی شده نیست و اکثرا در کارها و عاداتشان نامرتب هستند.
- فراموشکارند: خیلی زود فراموش می کنند که چه کاری قرار بود انجام بدهند و یا فراموش می کنند وسایشان را کجا می گذارند.
- وسایل ضروری خود را گم می کنند.
- مشکل در فعالانه گوش دادن: گوش دادن به صحبت های دیگران برایشان دشوار خواهد بود و ممکن است قسمتی از مکالمات را فراموش کنند.
- توانایی ضعیف در پردازش عمیق اطلاعات: تلاش های ذهنی سطحی دارند ولی پردازش چند وجهی و عمیق ندارند.
گزینه های درمانی اختلال نقص توجه و تمرکز (ADD)
برنامه های درمانی این اختلال می تواند شامل دارو درمانی، روان درمانی و تسهیلات و بهسازی محیطی باشد. در بسیاری از افراد، درمان دارویی منجر به بهبود عملکردی در زندگی روزمره از جمله توانایی حفظ تمرکز بر روی کار یا مطالعه برای مدت زمان معقول می شود.
همچنین ممکن است برخی از افراد مبتلا به این اختلال به دلیل موارد منع مصرف پزشکی و یا عوارض جانبی غیرقابل تحمل دارویی نتوانند دارو مصرف کنند.
به همین دلیل بهترین راه کنترل و درمان برای نشانه های مربوط به این اختلال در افراد، روان درمانی شناختی رفتاری CBT است. که از موثرترین روان درمانی ها در درمان اختلال نقص توجه_ تمرکز است.
روان درمانی شناختی رفتاری (CBT) چیست؟
روان درمانی شناختی رفتاری (CBT) در ابتدا به عنوان درمانی برای افسردگی طراحی شد. مطالعات بعدی نشان داده است. که روان درمانی شناختی رفتاری (CBT) برای سایر مشکلات روانشناختی مانند انواع اختلالات اضطرابی، اختلال نقص توجه و تمرکز، اختلال خواب و سایر اختلالات خلقی نیز مفید است.
روان درمانی شناختی رفتاری (CBT) می تواند به شما کمک کند تا یاد بگیرید که این افکار خودکار را شناسایی کنید. و به صورت واقع بینانه بررسی کنید و در نهایت آن ها را با باورهای واقع بینانه تر و سازگارانه تر جایگزین کنید.
چگونه CBT می تواند به رفع علائم ADD کمک کند؟
CBT در کنار درمان دارویی به خصوص در افرادی که علایم باقیمانده علی رغم مصرف دارو دارند. در بهبود علایم به افراد کمک می کند. در افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و تمرکز به خصوص افرادی که در کودکی تشخیص داده نشده و درمان مناسب را دریافت نکرده اند. الگوهای رفتاری و فکری غلطی به وجود می آید که CBT با اصلاح این الگوها می تواند به این افراد کمک کند.
تکنیک های شناختی
1- بازسازی شناختی و شناسایی خطاهای شناختی
این تکنیک به شما کمک می کند تا الگوهای افکار خودکار منفی را کشف کنید. که در زندگی روزمره در روابط بین فردی و وظایف شغلی شما اختلال ایجاد می کند. بسیاری از این الگوهای فکری به طور خودکار رخ می‌دهند و به صورت لحظه ای در ذهن وجود دارند.
و پس از اثرگذاری بر احساسات و هیجانات، بلافاصله از بین می روند بدون اینکه متوجه این افکار شویم. الگوهای افکار خودکار ممکن است بر مبنای خطاهای شناختی زیر باشد:
- تفکر هیچ یا همه: دیدن مسایل به صورت دوقطبی یعنی یا موقعیت ها خیلی خوب و یا خیلی بد هستند. در حالی که معمولا حالت های بینابینی هم وجود دارند. و عملا بیشتر موقعیت ها و مسایل به صورت خاکستری هستند نه سیاه و سفید.
- فاجعه سازی: فکرکردن به اتفاقات کوچک به صورتی که انگار فاجعه هایی بزرگ هستند، درحالی که واقعاً نیستند. برخی از افراد به این نوع افکار از کاه، کوه ساختن می گویند.
- دست کم گرفتن موارد مثبت یا بی ارزش کردن تجربیات مثبت قبلی: مثلا تا به حال چندین بار در مسابقات برنده شده اید اما فکر می کنید در آن موارد شانس آورده اید و این دفعه قرار است شانس با شما یار نباشد.
- شخصی سازی: شخص خود را مسبب برخی از اتفاقات منفی می‌دانید، در حالی که در واقع شما مسئول اصلی آن اتفاقات نیستید
2- کشف هدایت شده
این تکنیک اغلب یکی از تکنیک های همراه با بازسازی شناختی است. درمانگر شما سوالاتی در مورد باورها، مفروضات و برداشت های شما از خود و دیگران و محیط اطرافتان می پرسد. تا ایده بهتری از نحوه برخورد شما با موقعیت ها داشته باشد.
این تکنیک، با پرسش در جهت کشف شواهد موافق و مخالف افکار خودکارتان، سبب ایجاد یک دیدگاه معتدل تر و منطبق با واقعیت در شما می شود.
به عنوان مثال: شما می گویید: ( من نمی توانم هیچ کاری انجام دهم) درمانگرتان ممکن است پاسخ دهد: «خوب، تو درباره یک روز به من گفتی که خیلی از آنچه را که برنامه ریزی کرده بودی را انجام ندادی.
حالا از روزی به من بگو که همه چیز طبق برنامه ات خوب پیش رفت. توصیف آن روز می تواند به شما کمک کند. تا متوجه شوید که در واقع می توانید خیلی از کارها را به سرانجام برسانید.
تکنیک های رفتاری
-
تقسیم کردن کار به قسمت های کوچکتر
در اختلال نقص توجه و تمرکز(ADD) افراد از کارهایی که به نظر بزرگ می رسند و نیاز به تلاش و انرژی و تمرکز زیادی دارند اجتناب می کنند. در این تکنیک افراد یاد می گیرند کارهای بزرگ را به کارهای کوچکتر تقسیم کنند و برای انجام هر قسمت برنامه ریزی کنند.
هنگامی که شما با اختلال نقص توجه و تمرکز (ADD) زندگی می کنید، حواس پرتی اغلب می تواند روند انجام کارها را پیچیده کند. در حین کار بر روی کاری که از آن لذت نمی برید، ممکن است به چندین فعالیت جذاب دیگر فکر کنید که می توانید به جای آن انجام دهید.
فرار از اولویت های مهم یا فوری (مثلا نگراش یک گزارش کاری) با انجام کارهای بی اهمیت (مرتب کردن تمام کشوهای منزل) می تواند توهم بهره وری را ایجاد کند. به نظر شما در حال انجام برخی کارها هستید و وقتتان را تلف نمی کنید اما در واقع در حال اجتناب و به تعویق انداختن فعالیتی مهم هستید.
تکنیک تأخیر در حواس‌پرتی به شما می‌آموزد که هر گونه حواس‌پرتی را که فکر می‌کنید یادداشت کنید تا بتوانید آنها را کنار بگذارید تا زمانی که کار فعلی را به پایان برسانید.
نظم و سازماندهی محیطی، سبب کاهش حواس پرتی ها و محرک های دیداری و شنیداری در اختلال نقص توجه و تمرکز می شود.
استفاده از یادآورها و برنامه ریزی
افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و تمرکز معمولا در برنامه ریزی کارهای روزمره و مدیریت زمان مشکل دارند. اهمال کاری و به تعویق انداختن کارهای مهم یکی از شایع ترین مشکلاتی است که توسط بزرگسالان مبتلا به اختلال نقص توجه و تمرکز گزارش شده است.
پس از تعریف ((کاهش اهمال کاری)) به عنوان یکی از اهداف درمانی، فرد تشویق می‌شود تا نمونه‌های اخیر اهمال‌کاری را در زندگی روزمره‌اش به اشتراک بگذارد.
سپس فرد تشویق می شود تا افکار خودکار خود را در زمان شروع یا انجام فعالیت ها به خاطر بیاورد.
- “چه افکاری در مورد انجام این کار در ذهن فرد می گذرد؟”
- “وقتی به این کار فکر می کند متوجه چه احساساتی می شود؟”
هدف از این سوالات کشف نقش افکار و احساسات منفی است که ممکن است در به تعویق انداختن کارها نقش داشته باشد. همچنین در این فرایند «رفتارهای فرارگونه» و منطقی‌سازی فرد در به تعویق انداختن کارهای مهم شناسایی می شود (مانند اول ایمیلم را چک می‌کنم و بعد مستقیماً سر کار می‌روم).
پس از شناسایی این افکار، فعالیت اصلی به قدم های کوچکتر تبدیل می شود و برنامه ریزی برای اجرای این قدم های کوچکتر صورت می گیرد. تمام موانع احتمالی برای اجرای قدم های کوچک کار بررسی می گردد.
ثبت دیدگاه
ورود برای پیوستن به گفتگو
ماموریت اشتراک نظر
عزیز، امتیاز روزانه‌ت رو برای اولین بازخورد دریافت کردی!❤️
خوش‌حالیم که عضو راهیاری!❤️
با ثبت یک بازخورد دیگه میتونی بازم امتیاز جمع کنی!🦋💜