احساسات، واکنش هایی هستند که انسان در واکنش به رویداد ها یا موقعیت های متفاوت تجربه می‌کند.

نوع احساسی که فرد تجربه می‌کند با شرایطی که احساسات را تحریک می‌کند تعیین می‌شود. به عنوان مثال؛ زمانی که شما خبر خوبی دریافت می‌کنید احساس شادی می‌کنید یا زمانی که توسط خطری تهدید می‌شوید احساس ترس و اضطراب را تجربه می‌کنید.

احساسات تاثیر بسیار زیادی بر زندگی روزمره ما دارند. ما بر اساس خوشحالی، عصبانیت، غمگینی، بی‌حوصلگی یا ناامیدی تصمیم می‌گیریم. فعالیت ها و سرگرمی هایمان را بر اساس احساساتی که پشت آن‌هاست انتخاب می‌کنیم.

عواطف در مقابل احساسات

در مکالمات روزمره می‌شنویم که اغلب مردم از کلماتی مثل عاطفه،احساس و خلق به جای یکدیگر استفاده می‌کنند. اما ما در این مقاله به شما می‌گوییم که این اصطلاحات معانی متفاوت از یکدیگر دارند.

احساسات یا Feeling واکنش هایی نسبت به محرک ها هستند. یک احساس معمولا کوتاه مدت، اما شدید است. همچنین معمولا علت های مشخص و قابل شناسایی دارند.

اما عواطف یا Affect در واقع همان چیزی است که ما در نتیجه ی احساسات تجربه می‌کنیم. عواطف تحت تأثیر درک ما از موقعیت قرار می‌گیرند، به همین دلیل است که احساس یکسان می‌تواند عواطف متفاوتی را ایجاد کند.

در عاطفه دامنه متنوعی از حالات چهره، لحن صدا، استفاده از دست ها، حرکات بدنی یا همان Body language مشاهده می‌شود.

برای مثال زمانی که شما با همسرتان بحث می‌کنید ممکن است هردوی شما احساس خشم داشته باشید؛ اما خشم و عصبانیت شما می‌تواند مانند نا‌امیدی باشد؛ زیرا احساس می‌کنید همسرتان به حرف هایتان گوش نمی‌دهد و احساس خشم و عصبانیت همسرتان مانند انزجار باشد زیرا احساس می‌کند شما فقط به خودتان اهمیت می‌دهید. در واقع هر دوی شما یک احساس را تجربه می‌کنید اما احساسات شما براساس تفاسیر جداگانه عواطف متفاوتی را ایجاد می‌کند .

عناصر کلیدی احساسات

بهتر است برای درک بیشتر احساسات روی سه عنصر اصلی آن تمرکز کنیم.

احساسات حالات روانی پیچیده ای هستند که شامل سه جز متمایز هستند :

• تجربه ذهنی
• پاسخ های فیزیولوژیکی
• پاسخ های رفتاری یا بیانی

1)تجربه ذهنی

بعضی از محققان معتقدند احساساتی اساسی در جهان وجود دارد که برای همه صرف نظر از نوع فرهنگ و زبان یکسان است. اما دسته ی دیگری هم هستند که بیان می‌کنند؛  احساسات می‌توانند بسیار ذهنی باشند.

مثلا  "غم " را درنظر بگیرید. آیا غمگین بودن برای همه یکسان است؟؟ ممکن است برای هر کسی از خفیف تا شدید متغیر باشد.

چرخ احساسات

 ما همیشه اشکال خالص احساسات را تجربه نمی‌کنیم. در مواقعی ممکن است ما هم خوشحال باشیم هم مضطرب یا در لحظه هیجان زده و عصبی باشیم. گاهی هم احساسات به طور همزمان رخ می‌دهند یا ممکن است آن‌ها را یکی پس از دیگری احساس کنید.

نظریاتی  در این زمینه وجود دارد که می‌گوید می توان همانند یک هنرمند که رنگ ها را به امید ساختن رنگی بهتر باهم ترکیب می‌کند؛ احساسات مختلف را باهم ترکیب کرد و احساسات متفاوتی را تجربه کرد.

2)پاسخ فیزیولوژیکی

احساسات  واکنش های فیزیولوژیکی قوی ایجاد می‌کنند.

سیستم لیمیبیک در مغز نقش مهمی در به وجود آمدن احساسات به ویژه حس ترس در انسان دارد.

بسیاری از پاسخ های فیزیولوژیکی که در طول یک احساس تجربه می‌کنید. مانند ضربان  قلب بالا، عرق کردن کف دست و... توسط سیستم عصبی سمپاتیک بدن تنظیم می‌شوند و کاملا غیرارادی هستند.

حتما تا به حال احساس خشم را تجربه کرده اید. وقتی خشمگین می‌شوید خیلی سریع ضربان قلبتان بالا می‌رود، بدنتان گر می‌گیرد و... به تمام این علائم پاسخ های فیزیولوژیکی گفته می‌شود.

3)پاسخ های رفتاری یا بیانی

به این دسته بیان واقعی احساسات می‌گوییم.

ما زمان قابل توجهی را صرف تفسیر رفتارهای احساسی اطرافیان خود می‌کنیم. توانایی ما برای درک دقیق این رفتار ها را هوش هیجانی می‌نامند. این رفتار ها نقش مهمی در زبان بدن ما دارند.

تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از این رفتارها جهانی هستند. مثلا در همه جای جهان لبخند برای نشان دادن شادی یا اخم برای نشان دادن ناراحتی و غم استفاده می‌شود.

البته نباید فراموش کنیم که فرهنگ و هنجار های اجتماعی در نحوه ی بیان و تفسیر احساسات نقش دارند. مثلا در ایالات متحده مردم تمایل بیشتری به ابراز احساسات منفی دارند.

لازم است بدانید جز فرهنگ و هنجارهای اجتماعی، عوامل مختلف دیگری مانند: خواب، ساعات بیداری، تغذیه، فعالیت های بدنی و... احساسات ما را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند.

انواع احساسات 

تئوری های مختلفی در مورد اینکه انسان چند نوع احساس را تجربه می‌کند وجود دارد.

در این قسمت انواع غالب آنها را براساس نظر پل اکمن نام برده و توضیح می‌دهیم .

شادی

بسیاری از مردم برای شادی تلاش می کنند، زیرا این یک احساس خوشایند است که با احساس خوشبختی و رضایت همراه است. شادی اغلب با لبخند زدن یا صحبت کردن با لحن شاد بیان می شود.

غم و اندوه

همه ما گاهی اوقات غم را تجربه می کنیم . ممکن است شخصی با گریه کردن، ساکت بودن ویا کناره گیری از دیگران ناراحتی خود را ابراز کند. غم شامل ناامیدی است .

ترس

ترس می تواند ضربان قلب را افزایش دهد، افکار مسابقه ای ایجاد کند یا واکنش جنگ یا گریز را تحریک کند. این می تواند واکنشی به تهدیدات واقعی یا درک شده باشد.

برخی از افراد از هجوم ترشح آدرنالین همراه با ترس به شکل تماشای فیلم های ترسناک، سوار شدن بر ترن هوایی یا چتربازی لذت می برند.

نفرت و انزجار

انزجار می تواند در اثر یک تجربه فیزیکی، مانند دیدن یا بوییدن غذای فاسد، خون، یا بهداشت ضعیف ایجاد شود.

انزجار اخلاقی نیز زمانی رخ میدهد که فرد ، شخص دیگری را در حال انجام کاری که به نظر او غیراخلاقی یا ناپسند است ببیند.

خشم

خشم را می توان با حالات چهره مانند اخم کردن، داد زدن یا رفتار خشونت آمیز نشان داد.  می تواند شما را به ایجاد تغییراتی در زندگی تان برانگیزد، اما حتما باید یک خروجی سالم برای ابراز خشم پیدا کنید تا به خودتان یا دیگران آسیبی وارد نشود.

تعجب و غافلگیری

غافلگیری می تواند خوشایند یا ناخوشایند باشد. ممکن است وقتی تعجب می کنید دهانتان باز بماند یا نفس نفس بزنید.

 این تنها بخشی از احساسات شناخته شده در انسان بود که در این مقاله از آنها نام بردیم. اما همه ی ما نیاز داریم بیشتر و دقیق تر درباره ی احساسات و عواطفمان بدانیم، یادبگیریم چطور آن ها را کنترل کنیم و در ارتباطاتمان به طور درستی از آن‌ها استفاده کنیم؛ پس مهم است که هرکدام از ما به خود شناسی بیشتری برسیم و مهندس ذهن و فکر‌ خود باشیم!

اگر با خلق و خوی ضعیف یا احساسات دشوار دست و پنجه نرم می‌کنید، حتما با روان شناس یا روان پزشک در مورد نگرانی های خود صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند راه‌ حل هایی ارائه دهند که به شما کمک کند تا به بهترین حالت خود برگردید.

منابع 

منبع1