مرز بین خیال‌پردازی و اختلال خیال‌پردازی ناهنجار maladaptive daydreaming
همه‌ی ما خیال‌بافی می‌کنیم. گاهی آن‌قدر غرق رویاهای‌مان می‌شویم که صدا‌ها یا حتی گذر زمان را هم حس نمی‌کنیم، اما مثل هرچیز دیگری در زندگی رویاپردازی هم یک طیف دارد. طیفی که اگر در این سرش باشی، ممکن است افسرده باشی و اگر در آن سرش باشی احتمالاً به اختلال خیال‌پردازی ناهنجار دچاری.
اجازه بدین از خودم مثال بزنم: وقتی که اول راهنمایی بودم، خانواده‌ام برام یه کم‌کوردر (دوربین فیلم‌برداری) خریده‌بودن. خیلی خوب یادمه که درس و زندگی رو تعطیل کردم و یک سال تمام مشغول کاری شدم که اعتراف کردنش باعث میشه فکر کنم ایکاش همون موقع به یک مشاور مراجعه کرده‌بودم. از مدرسه میومدم، نهار میخوردم، با سرعت به اتاقم میرفتم (حتماً در را هم قفل میکردم) و دوربین رو روی میز میذاشتم و دکمه ریکورد رو میزدم. نمیخوام زیاد وارد جزئیات بشم؛ فقط در همین حد بدونین که اون سال من کلی جایزه اسکار گرفتم و کلی هم به خاطر کارهای خوبی که در دنیا میکردم ازم تجلیل می‌شد.
نتیجه‌ی این رویاپردازی‌ها برای من:
تنها نکته‌ی مثبت‌اش این بود که از جایی که در مجامع بین‌الملل نمیشه فارسی حرف زد، به زور انگلیسی یاد می‌گرفتم و سعی میکردم تمام سخنرانی‌هام رو به انگلیسی بگم. الان سعی میکنم بهش بخندم اما واقعاً زیاد هم خنده‌دار نیست. اکثر روزهای زندگیم رو در حباب خودم گذروندم و یه دنیای ایده‌آل، درون ذهنم ساختم. دنیایی که با واقعیت خیلی فاصله داشت. این دنیا لزوماً بهتر نبود؛ یه روزایی اگر میخواستم با کسی دعوا کنم میرفتم توی اتاقم، در رو میبستم و تمام روز تصور میکردم که اگر فلانی این رو می‌گفت من هم اون رو می‌گفتم.
چند روز پیش مقاله‌ای خوندم که می‌گفت این یک اختلال تازه‌کشف‌شده هست و دانشمندان درحال کشف درمان‌اش هستند. این مقاله به خودم خیلی کمک کرد؛ برای همین یه خلاصه‌ای ازش درآوردم تا شاید به کسان دیگه‌ای مثل من هم کمک کنه.
تحقیق دکتر سومر
دکتر سومر، محقق دانشگاه هیفا، باور داره اختلال MD یا اختلال خیال‌پردازی ناهنجار باعث میشه افراد ساعت‌های متوالی مشغول رویابافی های عمیق و واضحی بشن که در نهایت ممکن است منجر به از دست دادن روابط نزدیک با دیگران و مسئولیت‌هایی شود که همه‌ی ما در زندگی داریم. نتیجه‌ی این خیال‌بافی‌ها استرس و پریشانی و از همه مهمتر اختلال عملکرد (functional impairment) است.
در آزمایشی که دکتر سومر درست کرد، گروهی ۷۷ نفره از کسانی که باور داشتند به MD مبتلا هستند ریز ذره‌بین قرار گرفتند.در طول این آزمایش سوالات بله یا خیر از این افراد می‌شد و ۱۴ روز تمام علائم مربوط به این اختلال و تمام علائم مربوط به اختلال‌های وسواس فکری، اضطراب اجتماعی، اضطراب و استرس، احساسات مثبت و منفی و افسردگی اندازه‌گیری شدند.
نتیجه‌ی آزمایش
نتیجه‌ی این آزمایش این بود که افزایش علائم اختلال خیال‌پردازی ناهنجار رابطه‌ی مستقیمی با علائم اختلالات دیگر دارد. از همه مهمتر رابطه این اختلال با اختلال وسواس فکری است، که به گفته‌ی دکتر سومر این دو اختلال باعث تشکیل یک سیکل معیوب می‌شوند که دائماً به تشدید یک‌دیگر کمک می‌کنند.
دکتر سومر اضافه کرد :«بعضی اختلالات هستند که به دلیلی وجودشان در همه‌ی انسان‌ها دیگر اختلال نام نمی‌گیرند؛ مثل ناراحتی یا ترس و پریشانی. رویابافی هم در همین دسته قرار می‌گیرد؛ اما این تا جایی هست که رویابافی مانع روتین زندگی کسی نشود. چیزی که در بیماران مبتلا به MD دیده می‌شود این است که آن‌ها به راحتی خیال‌بافی را به مسئولیت‌های روزمره ترجیح میدهند و اگر هم ترجیح ندهند، تلاش می‌کنند تا در اولین فرصت به ادامه‌ی خیال‌بافی‌شان برسند».
پس درک مرز بین رویاپردازی و اختلال خیال‌پردازی ناهنجار بسیار مهم است. این اختلال به نوعی اعتیادگونه است و در صورت عدم درمان مثل اعتیاد به هرچیز دیگه‌ای قدرت عمل را از آدم می‌گیرد.
راه‌های درمان
با وجود ۶ تحقیق و آزمایشی که تا‌به‌حال در حیطه این اختلال شده، هیچ درمان قطعی برای آن پیدا نکردند. در بعضی از موارد داروهای شامل سروتونین به درمان کمک کرده؛ البته در کنار درمان‌های دارویی، در بسیاری از موارد CBT و رفتار‌درمانی به کمتر شدن علائم این اختلال کمک کرده‌است.
نتیجه‌گیری
دلیل اصلی من برای به اشتراک گذاشتن چکیده این مقاله و صحبت درباره‌ی اختلال خیال‌پردازی ناهنجار، شرم و خجالتی بود که همیشه در کنار این رویاپردازی‌ها داشتم. همیشه دونستن این که تنها نیستی کمک می‌کنه تا با دید منطقی‌تری به مسائل نگاه کنی و دائم در حال سرکوب احساسات‌ات نباشی. امیدوارم که اگر شما هم به این اختلال دچار هستین، اول از همه بدونین که تنها نیستین و در وهله دوم حتماً با یک مشاور صحبت کنین.
منبع مقاله
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5962718/
منابع دیگر که پیشنهاد میکنم بخونید
تعریف خیال‌پردازی از ویکی‌پدیا
تجربه‌ی فردی دیگه در سایت ویرگول
واقعا عالی بود
دقت که می کنم من هم تا حدودی دچار این اختلال هستم، ممنون از به اشتراک گذاری این مقاله و تجربه خودت.
لطف دارین. ازتون ممنونم که وقت گذاشتین و خوندین.